Géén grotere kans op kunstverlossing met ruggenprik

Ruggenprik blijkt kans op kunstverlossing niet te vergroten.

Jarenlang werd gedacht dat bij een ruggenprik de kans op een kunstverlossing, dus een vacuümbevalling of keizersnede, groter was. Eind 2014 verscheen een groot Nederlands onderzoek waaruit blijkt dat dit niet zo is. Het gebruik van de ruggenprik tijdens de bevalling verdrievoudigde, maar het aantal kunstverlossingen bleef stabiel.

De onderzoekers bekeken de uitkomsten van bijna 1,4 miljoen bevallingen tussen 2002 en eind 2009:

• Bij vrouwen die hun eerste kind kregen steeg het percentage ruggenprikken van 7,7% naar 21,9%.
• Voor vrouwen die hun tweede of volgende bevalling doormaakten steeg het van 2,4% naar 6,8%.
• De percentages bevallingen met een vacuümpomp of een keizersnede groeiden niet of nauwelijks.

De conclusie luidt dan ook dat de ruggenprik niet de oorzaak is voor deze ingrepen. In 2013 beviel 18,5% van alle vrouwen met een ruggenprik. Voor Nederland was er dus een flinke stijging in de afgelopen jaren. Wel is het percentage bevallingen met epiduraal in veel andere Europese landen nog altijd hoger.

De stijging in het percentage ruggenprikken is te verklaren doordat meer vrouwen erom vragen en doordat er minder weerstand tegen is bij zorgverleners.

Een in 2008 verschenen richtlijn waarin staat dat adequate pijnstilling voor alle barende vrouwen beschikbaar moet zijn droeg ook bij aan de stijging. Eerste keuze in deze richtlijn van de verenigingen van gynaecologen en anesthesisten is de ruggenprik.
De ruggenprik is in theorie in de meeste Nederlandse ziekenhuizen 24/7 beschikbaar. In 2010 bleek echter uit een steekproef dat in de praktijk in ongeveer 35% van de Nederlandse ziekenhuizen nog géén 24/7 beschikbaarheid was.

De beste, maar...

De ruggenprik is de meest effectieve manier van pijnbehandeling. In vergelijking met pijnstilling door Pethidine of Remifentanil (PCA/ pijnpompje) daalt de ‘pijnscore’ die vrouwen geven met een ruggenprik meer. Het grote voordeel van de ruggenprik is natuurlijk dat de pijn weg is of in elk geval sterk vermindert. Bij uitputting kan het een manier zijn om uit te rusten en op krachten te komen voor het persen. Helaas heeft de ruggenprik niet altijd volledig het gewenste effect en er zijn andere nadelen zoals bloeddrukdaling, jeuk, hoofdpijn en koorts. Ook is vaker weeën stimulatie nodig. Je mag met een ruggenprik niet meer van het bed af en krijgt vrijwel standaard een blaaskatheter.  Meer over de voor- en nadelen lees je hier.

Soms werkt de ruggenprik niet, ondanks herhaaldelijk prikken. De kans hierop wordt niet duidelijk vermeld in onderzoeken. Het zou gaan om 5-10%.  Hiernaast mag niet elke vrouw een ruggenprik krijgen. Bij vrouwen met bepaalde rugoperaties of bijvoorbeeld een hernia, stollingsstoornis of een infectie op de prikplek, kan het zijn dat een epiduraal niet mogelijk is.

Bij een ruggenprik vindt de bevalling uiteraard in het ziekenhuis plaats. Los van de effecten van de epiduraal is er bij alle ziekenhuisbevallingen een hoger risico op andere interventies. Waarom dat is lees je hier.  De epiduraal is zeker effectief in het onderdrukken van pijn, maar uit onderzoeken blijkt ook dat de tevredenheid van vrouwen die een ruggenprik kregen niet groter is.

Marjolein Mensink, verloskundige

Bronnen:Wassen, M. Epidural analgesia and operative delivery: a ten-year population-based cohort study in the NetherlandsJaarboek verloskundige zorg 2013 Stichting Perinatale Registratie Nederland.Standpunt pijn, Voorlichting over pijn en pijnbehandeling tijdens de baring. KNOV Utrecht, 2013Fraser, W. Multicenter, randomized, controlled trial of delayed pushing for nulliparous women in the second stage of labor with continuous epidural analgesia. The PEOPLE (Pushing Early or Pushing Late with Epidural) Study Group.

Noot van de redactie:

Onderzoek in 2023 naar het verloop van ruim 600.000 bevallingen in Nederland laat helaas een ander beeld zien: na een ruggenprik heb je 3 x meer kans op een spoedbevalling zegt dit onderzoek.